دستور زبان ، قالب و طرح بندی در انجام رساله دکتری روانشناسی
انجام رساله دکتری روانشناسی
رساله دکتری روانشناسی ، یک پایان نامه جامع و کامل در حوزه های مختلف روانشناسی است که دانشجویان دوره دکتری برای دریافت مدرک ، ملزم به انجام آن هستند . معمولاً پایان نامه های دکتری روانشناسی از به روزترین و جدیدترین موضوعات جامعه استخراج می شوند و علاوه بر اینکه جذاب و کاربردی هستند ، به طور تخصصی به بررسی یک یا چند مشکل در جامعه در قشرهای مختلف می پردازد . انجام پایان نامه دکتری روانشناسی در تمام جوانب دارای اهمیت است . در این مطلب با نحوه انتخاب موضوع رساله دکتری در گرایش های این رشته دانشگاهی آشنا خواهیم شد .
رساله دکتری روانشناسی ، چه موضوعاتی از جامعه را شامل می شود ؟
علم روانشناسی به بررسی عوامل رفتاری ، ذهنی ، واکنش های روحی ، فنون گفتاری و عملی افراد در جامعه می پردازد . در علم روانشناسی ، یک فرد ، عوامل مؤثر بر زندگی او و تمام ویژگی های رفتاری و طرز فکر او به طور کامل و از جنبه های مختلف مورد مطالعه قرار داده می شوند . این رشته در مقاطع دکتری به ویژه از محبوبیت زیادی برخوردار است چرا که دامنه مطالعاتی آن بسیار گسترده و متنوع می باشد. انجام رساله دکتری روانشناسی دقیقاً به مطالعه و تحقیق در این حوزه ها مربوط می شود .
به طور کلی موضوعاتی را که می توان برای رساله دکتری روانشناسی انتخاب کرد و در جامعه، بیشتر مورد توجه قرار دارند عبارتند از: موضوعات حوزه خانواده و رفتار در خانواده، موضوعات مرتبط با عوامل اقتصادی در جامعه، موضوعات مرتبط با هویت ، رفتار و طرز نگرش به جهان هستی ، بررسی هر یک از ویژگی های فردی به طور جداگانه مانند محبت ، پرخاشگری ، عدم اعتماد به نفس و … ، حوزه های هوش و استعداد ، موضوعات مهم در زندگی زوجین ، بررسی رفتارهای کودکان ، نوجوانان یا حتی میانسالان و … .
انجام رساله دکتری روانشناسی در دانشگاه های کشور در حال حاضر در ۴ گرایش اصلی با عناوین روانشناسی عمومی ، روانشناسی بالینی ، روانشناسی سلامت و علوم اعصاب شناختی ، اجرا می شود . هر یک از این گرایش ها به حوزه ای خاص از علم روانشناسی ارتباط دارند . به طور مثال ، پایان نامه های دکتری در حوزه علوم رفتارهای اجتماعی ، جمعیت ، عواطف و احساسات به گرایش روانشناسی بالینی و عمومی مربوط می شود .
چگونه برای انجام رساله دکتری روانشناسی اقدام کنیم ؟
اولین گام برای انجام پایان نامه دکتری روانشناسی ، انتخاب موضوع است . وقتی دانشجو حوزه تحقیقاتی رساله دکتری روانشناسی را تعیین کرد باید یک یا دو استاد راهنما برای خود انتخاب کند . طرح اولیه رساله دکتری یا همان پروپوزال روانشناسی باید طبق اصول و قوانین دانشگاه در گروه تحصیلات تکمیلی کامل و به بخش مربوطه ارائه گردد .
پس از اینکه پروپوزال رساله دکتری روانشناسی توسط اعضای هیئت علمی و کارشناسان ، تأیید شد ، دانشجو می تواند مراحل انجام پایان نامه دکتری روانشناسی را از ابتدای تحقیق ، تحت نظر استاد یا اساتید راهنما آغاز کند . آنچه در مراحل مختلف رساله دکتری روانشناسی در تمام گرایش های این رشته اهمیت دارد این است که ارتباط مداوم دانشجو و استاد راهنما علاوه بر تسریع در انجام پایان دکتری روانشناسی ، می تواند باعث شود بهترین نتایج و معتبرترین مقالات را از متن رساله دکتری استخراج نمود . اگر دانشجویان از ابتدای تحقیقات ، اصولی و با برنامه ریزی پیش بروند قطعاً به نتایج دلخواه و البته مطلوب خواهند رسید .
رساله هایی که مشکل دستور زبان یا قالب یا موارد ساختاری دارند در رشته ای مانند روانشناسی خیلی مورد توجه قرار نمی گیرند . بنابراین داشتن این اصول به ما کمک می کند تا بتوانیم برای پایان نامه های دکتری دقت بیشتری به خرج دهیم :
املا و دستور زبان
املای تمام واژه های پایان نامه خود را از جمله آنهایی که در کتاب شناسی تان آمده اند را با استفاده از یک چک کنندهی املای خوب ، بررسی کنید . همواره از املای صحیح زیبای فارسی استفاده کنید . در مورد این که کدام املای «organize» یا «organise» درست است سردرگمی وجود دارد . در این مورد ، املای فارسی با توجه به موقعیت ، هر دو را مجاز می داند (۲۶، صفحه ۲۳۹). تنها استثنا در مورد واژه هایی مثل «surmise» هستند که هرگز ابدا با «z» نوشته نمیشوند . ثابت قدم باشید ، یعنی بعد از انتخاب دیگر در رساله دکتری روانشناسی خود ، از «organize» و «organise» با هم استفاده نکنید . همچنین توجه کنید که اکثر برنامه های بررسی کننده ی املای کلمات از توصیه های اساتیدی مثل گُورز (۲۶) اطلاع ندارند . اگر بررسی کنندهی املای کلمات شما نمی تواند واژه های تکراری مثل «the the» را حذف کند،برنامه سادهای بنویسید که شما را از آن آگاه کند . همچنین بررسی کنید جایی که منظورتان «an» بوده است «and» ننوشته باشیدو بر عکس . چنین خطاهایی به وسیله برنامه بررسی کننده املا مشخص نمیشود . مراقب برنامه های کنترل کننده ی دستور زبان باشید : من به آنها اعتماد ندارم .
اگر خطاهای املایی خیره کنندهای در پایان نامه تان باشد ، کارشناسان و آزمونگرها به این نتیجه میرسندکه آن یک «پایان ضعیف» است و امتیاز بالایی برای ارائه اش نمی دهند . بنابراین زمانی که صرف بررسی املا و دستور زبان میشود زمان مفیدی است .
– سبک : طرح بندی
طرح بندی ، بسته بندی و قالبی برای پایان نامه و رساله دکتری روانشناسی شما است . یک قلم (فونت) مناسب و حاشیه های کافی ، پایان نامه شما را از نظر بصری جذاب میکند . قرارداد و قانون ، انتخاب یک فونت سریف (مثل Times Roman) برای متن اصلی و فونت سانز سریف (مثل Helvetica) برای متن درون نمودارها است . فونت زیرنویس تمام تصاویر باید با متن اصلی یکسان باشد و ترجیحا با اندازه کوچکتر . جزئیات طرح بندی پایان نامه روانشناسی در ادامه می آید .
- قالب
قوانین حاکم بر اندازه کاغذ ، اندازه حاشیه ها و … با سازمان و دانشگاه متفاوت است . در UWA، قوانین برای پایان نامه مهندسی با قالب رساله دکتری در آنجا که حاشیه اضافی برای شیرازه پایان نامه در سمت چپ قرار می گیرد ، هماهنگ است . در سال ۲۰۰۰، پایان نامه باید شامل موارد زیر باشد :
اینها به یک واحد محدود نمی شوند . آنها باید با فاصله خطوط ۱٫۵ یا ۲ روی کاغذ A4 با حاشیه ۴ سانتیمتری در سمت چپ نوشته شوند . حاشیه در سایر لبه ها باید ۲ سانتیمتر باشد . نوشتن در هر دو سمت ترغیب کننده است و حاشیه ها باید به صورت آینه ای تکرار شود(۲).
قوانین دقیق و صحیح با زمان تغییر میکند و دانشجوی علاقمند به وبسایت مراجعه میکند (۲).
– پردازشگر واژه در مقابل زبان نشانه گذاری
تا سال های ۱۹۸۰، نوشته ها و نمودارهای پایان نامه دست نویس بودند . این وضعیت با ظهور رایانه های شخصی تغییر کرد . شما اکنون پایان نامه خود را در یک رایانه مینویسید و از یک برنامه پردازشگر واژه و سند استفاده میکنید تا رساله دکتری کامل تولید کنید. Microsoft Word و Corel WordPerfect مثالهایی از برنامه های پردازشگر واژه WYSIWYG [1]هستند ، در حالی که TEX وLATEX نمونه هایی از زبان نشانه گذاری هستند که در سیستم پردازش سند استفاده میشوند . اگر شما تفاوت بین این دو را ندانید ، شما باید قبل از انتخاب آگاهانه در مورد اینکه کدام مناسب است ، برای فهمیدنش در وب جستجو کنید . از آنجا که اولویت مشخصی دارم از مشاوره خودداری میکنم .
– نمودار ها و جدول ها
بنا بر ماهیت خود ، نوشته علمی شامل استفاده ی محتاطانه از نمودارها و جدول هاست . برای بیان نتایج خودچه وقتی از نمودار و چه وقتی از جدول استفاده میکنید ؟
یک جدول یک انتظار منظم را به دنبال دارد . بنابراین در حال حاضر با این اوصاف در یک جدول ضعیف ، داده های عادی باید ارائه شود . مطمئن شوید که متغیرهای شما در ستون های متفاوت هستند . ردیف های شما برای هر ستون مربوطه باید مشاهدات مختلفی از متغیرهای مربوطه را ارائه کند .
یک نمودار باید به یافته های موجود یا جذاب و نتایج غیر منتظره اختصاص داده شود . گرایش ها ، خروج ازگرایش ها ، رفتارهای نمایشی متغیرها و …گزینه های خوبی برای نمودارها هستند .
زیرنویس و عنوان نمودارها و جدولها را طوری بنویسید که انگار قرار است به خودی خود ، مستقل از متناصبی ، و توسط خوانندهای که تنها میخواهد نگاهی گذرا به کارتان بی اندازد ، خوانده شود . جاسازی توضیح و تفسیر یک نمودار در جایی از متن رساله دکتری که خواننده در جستجویش باشدمناسب نیست .
در متن خود ، به نمودارها و جدولها ارجاع دهید مخصوصا در بخش هایی که نتایج خود را ارائه می دهید و در موردش بحث میکنید .
دسترسی ساده وسریع به نرم افزاهای گرافیکی نباید شما را تحریک کند تا هر چیزی را بدون تردید و تمامابه صورت تصویری ارائه کنید . تاکید ، به درستی صرفه جویانه و انتخابی صورت میگیرد ؛ و شامل کاربرد نمودارها و حروف به صورت ایتالیک و پر رنگ است .
سه کتابی کهراهنمایی مفیدی به ارائه ی نمودارها و جدول ها میکند منابع شماره ی ۱۸،۴۲ و ۴۳هستند .
- جدول محتویات، کتابشناسی و فهرست مطالب
با استفاده ازبرنامه های پردازشگر سند و واژه ، تسهیلاتی برای تولید خودبخودی جدول محتویات ، کتابشناسی و فهرست مطالب وجود خواهد داشت . چگونگی استفاده از آنها را بیاموزید و خودتان را از بار ساماندهی ای که شما را به سمت شماره گذاری دستی منابع ، تصاویر و … میبرد ، رها کنید . وقت شما ارزشمند تر از این است که آن را صرف توجه به چنین جزئیاتی کنید .
– نتیجه گیری
اگر بدانید چگونه بنویسید ، نوشتن یک پایان نامه خوب ساده است . سه جنبه وجود دارد : ساختار ، ماهیت و سبک ، اما همه به یکدیگر مرتبطند .
در آغاز با نگهداری ثبت ها و گزارشات خوب شروع کنید . آنچه را که در حال انجامش هستید درک کنید و چرایی اش را بدانید . در مورد داستانی که قصد گفتنش را دارید شفاف باشید . همواره فرضیه را در نظر داشته باشید . به ساختاریکه ارائه دادید متعهد باشید .
اول با نوشتن فصل های آزمایشگاهی شروع کنید . سپس اگر باز بینی ای از مقالات داشته اید را بنویسید . سپس بقیه را تکمیل کنید : نتیجه گیری ، مقدمه ، و خلاصه . سایر بخش ها مثل ضمائم نیز ممکن است در ادامه نوشته شود .
تفکر ، طراحی ، نوشتن ، بازبینی و اصلاح . به طور شفاف بیندیشید و با دقت بنویسید . وضوح ، صحت و اختصار سه کلمه ی کلیدی هستند . هیچ شکاف و فاصلهای در زنجیره ی منطق و نظریاتی که بیان می کنید ، به جا نگذارید . از زیاده گویی و بی نظمی اجتناب کنید . با خواندن دقیق و حتی نوشتن دقیق تر سبک نگارش خود را ایجاد کنید . با چندین بار خواندن و بازبینی و اصلاح ، آنچه را که نوشته اید پیرایش کنید . از مشاور و سرپرست خود بخواهید تا طرح اولیه پایان نامه تان را نقد کند و در نتیجه آن را بهتر کند . از نوشتن پایان نامه دکتری خود لذت ببرید و موفق باشید !
هر کدام از این ها باید ترجیحا مستقل و منسجم باشند . بیان کننده آنچه است که می خواهید بگویید . تنها آن نتایجی را انتخاب و ارائه کنید که مربوط به فرضیه شما هستند . وضعیت پیچیده ی نتایج آزمایشگاهی که به کمک فرضیه روشن نشده و به کمک بحث ویرایش و پیرایش نشده باشد ، نوعی بی احترامی و عامل سردرگمی برای خوانندگان است .
اجزای فصل شما باید از طرحی که در شکل ۲ نشان داده شده است ، پیروی کند. فرضیه خود را به وضوح بیان کنید . تمام حدسیات و فرضیات را نشان دهید . شامل اطلاعات کافی در مورد مواد و روشها باشد تا بتواند فرد واجد شرایط دیگری برای تکرار آزمایشات شما ایجاد کند . جزئیات خسته کننده اما ضروری را به بخش ضمائم بسپارید ، بنابراین شکاف و توقفی در جریان نظرات شما در زمان ارائه وجود نخواهد داشت .
اگر شما «اعداد جادویی» برای برنامه هایتان انتخاب کنید ، یا شرایط و موقعیت های خاصی را برای آزمایش تان داشته باشید که به آسانی برای خوانندگان واضح و مشخص نیست ، در اینجا دلایل انتخاب خود را توضیح دهید .
شکل ۲٫ این نمودار ارتباط بین مراحل مختلف فرآیند آزمایشگاهی و تجربی را نشان می دهد . مواد و روش ها را کنار نتایج تان قرار ندهید . در مقابل وسوسه جذاب کردن بخش نتایج خود با بحث مقاومت کنید .
مواد و روشها رابا نتایج ترکیب نکنید (۱۸)؛ در شکل ۲ آنها کاملا مجزا هستند . بیان روشها قبل ازمواد ، روشی معمول و عادی است . برای مثال ، شما قبل از گفتن جزئیات در مورد مجموعه داده هایی که آنها را ایجاد کردهاید و آزموده اید ، الگوریتم خود را توضیح می دهید . از تیتر های آموزنده و حاوی اطلاعات استفاده کنید . اگر از روشی استفاده می کنید که قبلا در مقالات آمده است ، آن را به طور کامل شرح ندهید ؛ به طور خلاصه یا اصلا توضیح ندهید ، و یک منبع قابل استناد ارائه دهید (۱۵).
در مورد ارائه نتایج در یک جدول و نمایش آن به صورت یک طرح و نقشه در بخش ۳٫۵ صحبت شده است . اگر نتایج شما هیچ مفهوم جدید یا غیره منتظره را نقل نمیکند ، باید از خودتان بپرسید آیا آنها نتایج درستی برای ارائه هستند ، و همچنین آیا فرضیه شما از ابتدا به خوبی قالب بندیشده است . اگر نتایج شما بی معنی هستند ، اگر چیز جدیدی ارائه نمی دهند ، در مورد ناشناخته ها چیزی را آشکار نمی کنند ، و به طور کلی هیچ حس هیجان و یا دانش جدیدی را منتقل نمی کنند ، شما باید بنشینید و به دقت در مورد تمام آنچه انجام داده اید فکر کنید . همچنین میتوانید در این رابطه صحبتی با مشاور خود داشته باشید .
نتایج را با ترتیب زمانی ارائه نکنید بلکه آنها را به صورت منطقی ارائه دهید.
یک روش نام گذاری استاندارد برای تمام فصله ای رساله روانشناسی خود انتخاب کنید و به طور یکجا ، ترجیحا در یک فصلی جلوتر از فعالیت آزمایشگاهی تان ، ارائه کنید و آن را «مواد و روش های مرسوم ومتداول» یا «نماد و چارچوب آزمایشگاهی» یا چیزی مشابه ، بنامید . علائم و نشانه های خود و معانی آنها را در ادامه تغییر ندهید : این باعث اذیت شدن بی پایان خواننده تان خواهد شد.
تمام وقایع و نتایج را حداقل یکبار و در صورت امکان دو بار بررسی کنید.
از واحدهای SI (سیستم بینالمللی واحدها) و مخففهای معتبر استفاده کنید. وقتی منظورتان ۷۵ MHz است، نوشتن ۷۵ mhzغیر حرفهای است. بین عدد و واحد SI یک فاصله بگذارید و بعد از مخفف نقطه نگذارید مگر اینکه در انتهای جمله قرار گرفته باشد.
سعی کنید نتایج خود را جدا از بحث ارائه کنید . در مقابل وسوسه ی به هم آمیختن واقعیت و نظریه مقاومت کنید . فهمیدن کارتان آسانتر میشود اگر نتایج شما (اندازه گیری ها ، مشاهدات ، دریافت ها) از بحث (اسنتاجات، عقاید، حتی حدسیات) جدا شود .
بخش بحث در فصل آزمایشگاهی جایی است که به کارتان ارزش می بخشید . جایی است که در مورد نتایج خود نظر می دهید . چرا آنها این چنین هستند ؟ چه مفهومی و معنایی میتوانید از آن دریابید ؟ آیا آنها مطابق نظریه ی پذیرفته شده هستند ؟ با توجه به فرضیه شما ، آنها چه معنایی دارند ؟ آیا نتایج شما از فرضیه و حدسیات شما حمایت میکند ؟ با نتایج غیره منتظره و متناقض چگونه برخورد می کنید ؟ می توانید علت آن را بگویید ؟ آیا نتایج تان پیشنهاد می کند که شما باید آزمایش های خود را بازبینی و اصلاح کنید یا آنها را تکرار کنید ؟ آیا آنها یک فرضیه تجدید نظر شده را نشان می دهند ؟ محدودیت های روش های شما چیست ؟ تناسب کار شما با سایر کارها در این زمینه چیست ؟ چه کار اضافی دیگری می توانید پیشنهاد دهید ؟
یک دانشجوی A+ خود را به وسیله ی کیفیت ، عمق ، دانش و تسلط بر موضوع که در بحث آشکار می شوند ، متمایز می کند . حتی اگر با نتیجه آزمایش فرضیه رد شود ، یک بحث عالی از نتایج به تنهایی می تواند شما را به درجه A+ برساند .
در سراسر انجام پایان نامه دکتری روانشناسی و مخصوصا در فصل های آزمایشگاهی ، نباید وقفه و شکافی در جریان منطق و استدلال وجود داشته باشد . ارتباطات یک زنجیره را در ذهن حفظ کنید . هر رابط به دو رابط دیگر متصل میشود : قبلی و بعدی . غیبت هر رابط یک ضعف است . غیبت هر دو یعنی زنجیری وجود ندارد !
در مجموع ، هدف کلی شما گفتن یک داستان خوب است : داستانی جذاب ، منسجم و باورکردنی . از نتایج خود برای رسیدن به این هدف استفاده کنید و فرضیه را در ذهن حفظ کنید .
مقدمه جایی است که شما خواننده خود را با کاری که در پایان نامه دکتری روانشناسی تان تشریح شده است آشنا می کنید . خواننده را از موارد شناخته شده به ناشناخته ها هدایت می کنید . فرضیه را به روشنی و ضوح بیان می کنید . از رساله دکتری شما یک چشم انداز کلی و فصل به فصل ارائه می دهید . اگر شما بتوانید کنجکاوی و علاقه خواننده تان را در اولین فصل تحریک کنید یعنی مقدمه کارش را انجام داده است .
نتیجه گیری ها قدرت تفکر علمی شما را نشان می دهد . شما باید تمام موارد قبلی تحت عنوان «رشته ای از چشم انداز های یکپارچه» را به یکدیگر پیوند دهید . اینجا جایی است که میگویید چرا فکر می کنید داستان شما یک مورد خوب است و شواهد و مدارکی از کارتان ارائه دهیدکه از ادعای شما حمایت کند . سرنوشت فرضیه شما در اینجا مشخص می شود : ثابت میشود ، رد میشود ، یا نیازمند تغییر است ؟ ممکن است به طور مختصر کارتان را با موارد دیگر مقایسه کنید ، دانش جدیدی که از کارتان حاصل شده است را ارائه دهید ، و پیشنهاد دهید برای دانش جدید و آگاهی بیشتر چه چیزی باید انجام شود . نتیجه گیری باید درکی از تکمیل و نهایت پایان نامه تان ارائه دهد و این رضایت را به خواننده بدهد که صرف زمان برای خواندنش بیهوده نبوده است .
مقدمه را بعد از نگارش نتیجه گیری بنویسید و از هماهنگی آنها مطمئن شوید (بخش ۴٫۳ را ببینید).
خلاصه یا چکیده شاید مشکل ترین بخش برای نوشتن باشد . با سعی بر نوشتن آن در ابتدا ، مرتکب اشتباه نشوید : زمان را به هدر خواهید داد و دلسرد می شوید . چکیده باید در آخر نوشته شود . یعنی زمانی که شما نسبت به داستانی که توسط پایان نامه تان گفته می شود احساسی خواهید داشت : یعنی داشتن دورنما و چشم اندازی برای صحبت ، که در زمان سخت کارکردن و هنگام نگارش فصول آزمایشگاهی یا بازبینی مقالات وجود ندارد . چنین چشم انداز یکپارچه ای برای نگارشِ یک چکیده حیاتی و ضروری است .
من فهميدم كه تمرينات زير زماني كه سعي ميكنيم ذهن را بر نكتهاي در پايان نامه (يا مقاله) متمركز كنيم بسيار كمك كننده هستند . سعي كنيد پايان نامه خود را به شكلهاي زير فشرده كنيد :
- يك واژه؛
- يك خط؛
- يك جمله؛
- يك بند يا پاراگراف؛
- يك صفحه؛ و
- يك فصل.
اين چيزي مانند درخواست نكته و پيام از فرد در حال مرگ است : او تنها مهمترين چيز يا چيزها را به شما خواهد گفت . شما از فشرده ترين حالتي كه پايان نامه شما را توضيح مي دهد شروع مي كنيد و به طور مرتب محدوديت تعداد واژه ها را كم مي كنيد تا به سطوح با جزئيات بيشتر و دقيق تر دست پيدا كنيد . جايي در ادامه مسير ، شما يك چكيده يك يا دو صفحه اي نوشته ايد و پايان نامه خود را به اندازه كافي خلاصه كرده ايد . اين راهي نظم يافته براي تصفيه و جدا كردن چيزهاي مهم از چيزهايي است كه نوشته ايد[۲].اگر خودتان اين مسير را طي نكرده ايد ناعادلانه (پر مخاطره) است از كارشناس و آزمونگر انتظار داشته باشيد اين كار را براي شما انجام دهد .
[۱] آنچه که می بینید همان چیزیست که به دست می آورید (What You See Is WhatYou Get).
[۲] چكيده خلاصهاي از كل محتويات پايان نامه شما نيست ، بلكه تنها شامل نكات برجسته آن است ، از جمله يافته هاي اصلي و نتيجه گيري ها.